biblia-swieci.pl – Stary Testament: Mądrość Syracha (Syracydesa) czyli Eklezjastyka

Stary Testament

Mądrość Syracha (Syracydesa) czyli Eklezjastyka

Księga Mądrość Syracha (inaczej Syracydesa), czyli Eklezjastyka (Ecclesiasticus) została napisana ok. roku 190 p.n.e. przez Jezusa, syna Syracha, który w Jerozolimie był uczonym w Piśmie. Kościół długo wahał się, czy zaliczyć tę księgę do ksiąg kanonicznych, ostatecznie o włączeniu jej do kanonu zadecydował Sobór Trydencki (1545–1563). Jak wskazuje nazwa, jest to jeszcze jedna księga mająca na celu pouczanie wiernych. Ze względu na to, że księga była pierwotnie niezbyt wiernie tłumaczona, dodawano do niej wiele zbędnych dodatków, po porównaniu z posiadanymi fragmentami w języku hebrajskim usunięto te wstawki, co spowodowało zamęt w numerowaniu wierszy.

„Prawo, Prorocy i ci, którzy po nich przyszli, zostawili nam liczne i wielkie dzieła w dziedzinie nauki i mądrości, za co Izraelowi należy się chwała. Potrzeba przeto, by nie tylko ci, co umieją czytać, byli o nich dobrze pouczeni, ale też żeby i uczniowie dla obcych stali się pożyteczni przez mowy i pisma. Dziadek mój, Jezus, kiedy oddał się pełniejszemu poznaniu Prawa, Proroków oraz innych ksiąg ojczystych i nabrał w nich doskonałej biegłości, sam też zapragnął napisać coś z dziedziny nauki i mądrości, aby ludzie żądni wiedzy sami przez to wszystko się wzbogacili,” (Syr Prolog, 1. 5. 10).

Jest to słowo od autora, dopiero potem rozdział pierwszy zawiera właściwy wstęp: „Cała mądrość od Boga pochodzi, jest z Nim na wieki. Piasek morski, krople deszczu i dni wieczności któż może policzyć? Wysokość nieba, szerokość ziemi, przepaść i mądrość któż potrafi zbadać? Jako pierwsza przed wszystkim stworzona została mądrość, rozum roztropności od wieków. Zdrojem mądrości jest słowo Boże na wysokości, a drogi jej – to przykazania wieczne” (Syr 1, 1–5p). I dalej opowiada o mądrości danej od Boga: „Bojaźń Pańska to chwała i chluba, wesele i korona radosnego uniesienia. Bojaźń Pańska zadowala serca, daje wesele, radość i długie życie. Temu, kto się Pana boi, dobrze będzie na końcu, a w dniu swej śmierci będzie błogosławiony. Początkiem mądrości jest bojaźń Pana,” (Syr 1, 11–14).

Ponieważ księga Mądrość Syracha jest zbiorem pouczeń i przykazań, więc wzorem poprzednich ksiąg mądrościowych nie będę jej streszczać, tylko przytoczę kilka przykładów tej mądrości.

Od razu przechodzi do tego, co jest najważniejsze, co jest podstawą życia wiernego Bogu. „Synu, jeżeli masz zamiar służyć Panu, przygotuj swą duszę na doświadczenie! (…) Przyjmij wszystko, co przyjdzie na ciebie, a w zmiennych losach utrapienia bądź wytrzymały! Bo w ogniu doświadcza się złoto, a ludzi miłych Bogu – w piecu utrapienia” (Syr 2, 1. 4–5).

„Kto czci ojca, zyskuje odpuszczenie grzechów, a kto szanuje matkę, jakby skarby gromadził. Kto czci ojca, radość mieć będzie z dzieci, a w czasie modlitwy swej będzie wysłuchany” (Syr 3, 3–5).

„Nie trudź się niepotrzebnie nad tym, co siły twoje przechodzi (...) Wielu bowiem domysły ich w błąd wprowadziły i o złe przypuszczenia potknęły się ich rozumy” (Syr 3, 23–24).

„Nie powstrzymuj mowy, gdy jej potrzeba, mądrość bowiem poznaje się z mowy, a naukę – ze słów języka” (Syr 4, 23–24).

„Nie mów: Zgrzeszyłem i cóż mi się stało? Albowiem Pan jest cierpliwy. Nie bądź tak pewny darowania ci win, byś miał dodawać grzech do grzechu. Nie mów: Jego miłosierdzie zgładzi mnóstwo moich grzechów. U Niego jest miłosierdzie, ale i zapalczywość, a na grzeszników spadnie Jego gniew karzący” (Syr 5, 4–6).

„Nie zazdrość chwały grzesznikowi, nie wiesz bowiem, jaka będzie jego zguba. Nie miej upodobania w tym, co się podoba bezbożnym, pamiętaj, że nie będą usprawiedliwieni – aż do Otchłani” (Syr 9, 11–12).

„Nie wprowadzaj do domu swego każdego człowieka, różnorodne są bowiem podstępy oszusta” (Syr 11, 29).

Jakże na czasie jest dziś ta przestroga: „Wszelkie ciało starzeje się jak odzienie, i to jest odwieczne prawo: Na pewno umrzesz. Jak gęste liście na bujnym drzewie, jedne spadają, a drugie wyrastają, podobnie pokolenia ciała i krwi, jedno umiera a drugie się rodzi” (Syr 14, 17–19).

I przypomnienie zasady, która jest podstawą działania Bożego w naszym życiu. „On na początku stworzył człowieka i zostawił go własnej mocy rozstrzygania. Jeżeli zechcesz, zachowasz przykazania: a dochować wierności jest Jego upodobaniem. Położył przed tobą ogień i wodę, co zechcesz, po to wyciągniesz rękę. Przed ludźmi życie i śmierć, co ci się podoba, to będzie ci dane” (Syr 15, 14–17).

Słowo do tych, którzy nie wierzą w karę Bożą i uważają, że Bóg przebaczy wszystko bez wyjątku. „Ma Pan miłosierdzie, ale i zapalczywość, hojny w zmiłowania, ale i gniew wylewa. Jak wielkie miłosierdzie, tak wielka i Jego surowość, sądzi człowieka według jego uczynków” (Syr 16, 11–12).

„Znajomość przykazań Pańskich jest nauką życia, a ci, którzy czynią, co Mu się podoba, zbierają owoce drzewa nieśmiertelności. Cała mądrość – bojaźń Pana, a w całej mądrości jest wypełnienie Prawa i znajomość Jego wszechmocy” (Syr 19, 19p–20p).

„Czasem powodzenie przynosi człowiekowi nieszczęście, a niespodziewany zysk wychodzi na szkodę” (Syr 20, 9).

Bardzo wiele przestróg i pouczeń dotyczy ludzi głupich. „Jest brakiem wychowania podsłuchiwać pod drzwiami, człowieka rozumnego zaś okrywałoby to hańbą” (Syr 21.24).

„Nie wdawaj się z głupim w długie rozmowy i nie chodź do tego, kto nie ma rozumu. Strzeż się go, byś nie miał przykrości i byś się nie splamił przez zetknięcie z nim. Unikaj go, a znajdziesz wytchnienie i nie doznasz rozgoryczenia z powodu jego nierozumu. Cóż jest cięższego nad ołów? a jak mu na imię? Głupi” (Syr 22, 13–14).

A to zalecenie dotyczy w dzisiejszych czasach naprawdę wielkiej liczby ludzi: „Nie przyzwyczajaj ust swoich do wypowiadania przysięgi i nie przywykaj wzywać imienia Świętego. (…) Nie przyzwyczajaj ust swoich do grubiańskiej nieczystości, gdyż są w niej grzeszne słowa” (Syr 23, 9. 13).

Potem Mądrość zaczyna zachwalać samą siebie, a jednocześnie tłumaczy, dlaczego lud Izraela ma więcej mądrości niż inne ludy: „Wtedy przykazał mi Stwórca wszystkiego, Ten, co mnie stworzył, wyznaczył mi mieszkanie i rzekł: W Jakubie rozbij namiot i w Izraelu obejmij dziedzictwo! (…) Podobnie w mieście umiłowanym dał mi odpoczynek, w Jeruzalem jest moja władza. Zapuściłam korzenie w sławnym narodzie, w posiadłości Pana, w Jego dziedzictwie” (Syr 23, 8, 11–12).

Od czasu do czasu Syrach wymienia rzeczy, które w jego oczach są złe lub zasmucające. „Dwie rzeczy zasmuciły moje serce, a trzecia wzbudza we mnie gniew: wojownik, któremu nędza odebrała siłę; mężowie roztropni, odrzuceni jako nic nie znaczący; człowiek, który od sprawiedliwości przechodzi do grzechu, Pan przeznacza go pod miecz” (Syr 26, 28).

„Tego, który się mści, spotka zemsta Pana: On grzechy jego dokładnie zachowa w pamięci. Odpuść przewinę bliźniemu, a wówczas, gdy błagać będziesz, zostaną ci odpuszczone grzechy” (Syr 28, 1–2).

„Kto miłuje swego syna, często używa na niego rózgi, aby na końcu mógł się nim cieszyć. Kto wychowuje swego syna, będzie miał z niego pociechę i dumny będzie z niego między znajomymi” (Syr 30, 1–2).

„Rozpieszcza syna swego ten, kto opatruje każdą jego ranę i komu na każdy jego głos wzruszają się wnętrzności. Koń nieujeżdżony jest narowisty, a syn zostawiony samemu sobie staje się zuchwały. Pieść dziecko, a wprawi cię w osłupienie, baw się nim, a sprawi ci smutek” (Syr 30, 7–9).

„Wróżbiarstwo, przepowiednie z lotu ptaków i marzenia senne są bez wartości, jak urojenia, które tworzy serce rodzącej. Poza wypadkiem, gdy Najwyższy przysyła je jako nawiedzenie, nie przykładaj do nich serca!” (Syr 34, 5–6).

Rozdział 36 jest dla odmiany modlitwą, błagającą Boga, żeby okazał swoją potęgę niewiernym oraz zmiłowanie dla ludu Izraela. „Daj świadectwo tym, którzy od początku są Twoimi stworzeniami, i wypełnij proroctwa, dane w Twym imieniu! Daj zapłatę tym, którzy oczekują Ciebie, i prorocy Twoi niech się okażą prawdomówni!” (Syr 36, 14–15).

A potem wraca do pouczeń i rad. „Pan stworzył z ziemi lekarstwa, a człowiek mądry nie będzie nimi gardził” (Syr 38, 4).

I wychwala Boga. „Wszystkie dzieła Pana są bardzo piękne, a każdy rozkaz Jego w swoim czasie jest wykonany. Nie można mówić: Cóż to? Dlaczego tamto? Wszystko bowiem się pozna w swoim czasie. (…) Nie można mówić: Cóż to? Dlaczego tamto? Wszystko bowiem zostało stworzone w zamierzonym celu” (Syr 39, 16. 21).

Rozdział 44 zaczyna opowiadać o ludziach, którzy spodobali się Panu dzięki swojemu postępowaniu, kontynuują tę opowieść następne rozdziały, opowiadając o ich czynach. „Henoch podobał się Panu i został przeniesiony...” (Syr 44. 16), „Noe okazał się doskonałym i sprawiedliwym...” (Syr 44, 17), „Abraham, wielki ojciec mnóstwa narodów, w chwale nikt mu nie dorównał” (Syr 44, 19), „Z Izaakiem też uczynił to samo...” (Syr 44, 22), „Błogosławieństwo wszystkich ludzi i przymierze złożył na głowie Jakuba...” (Syr 44, 23), „...Mojżesza, którego pamięć niech będzie błogosławiona!” (Syr 45, 1), „Wywyższył też Aarona, który w świętości był do niego podobny...” (Syr 45, 6), „Owszem, zawarł też przymierze z Dawidem, synem Jessego...” (Syr 45, 25), „Dzielny w bitwie Jozue, syn Nuna, następca Mojżesza...” (Syr 46, 1), „Umiłowany przez swego Pana, Samuel, prorok Pański” (Syr 46, 13), „Po nim powstał Natan, aby być prorokiem za dni Dawida” (Syr 47, 1) – i tak dalej, do rozdziało pięćdziesiątego.

Ostatni, 51. Rozdział, jest wielbieniem Boga i dziękczynieniem. „Wychwalać Cię będę, Panie, Królu, i wysławiać Ciebie, Boga, Zbawiciela mego. Wychwalać chcę imię Twoje, ponieważ podporą i pomocnikiem stałeś się dla mnie” (Syr 51, 1–2).