Archaniołowie nie byli nigdy ludźmi, ponieważ jednak jako stworzenia są nam bliscy, zaliczani są do świętych.

Przed reformą kalendarza (14.02.1969) uroczystość Archanioła Michała przypadała na 29 września. Święto na ten dzień dla całego Kościoła wyznaczył papież Benedykt XV w 1921 roku. Po roku 1969, w nowym kalendarzu liturgicznym św. Michał nadal czczony jest tego dnia, ale razem z archaniołami: Rafałem i Gabrielem.

W tradycji chrześcijańskiej Michał to pierwszy i najważniejszy spośród aniołów, także najbardziej znany, obdarzony przez Boga szczególnym zaufaniem i kluczami do nieba. Według bowiem tradycji chrześcijańskiej i żydowskiej, kiedy Lucyfer zbuntował się przeciw Bogu, Archanioł Michał miał wystąpić jako pierwszy z okrzykiem: „Któż jak nie Bóg!” (stąd prawdopodobnie pochodzi jego imię – z hebr. Mika’el – co właśnie oznacza „któż, jak nie Bóg”).

W Piśmie św. nazywany jest „jednym z przedniejszych książąt nieba” (Dn 13, 21), obrońcą ludu (Dn 12, 1) i pogromcą Smoka-szatana (Ap 12, 7). Św. Juda Apostoł twierdzi, że to właśnie Michałowi zostało zlecone strzeżenie ciała Mojżesza po jego śmierci. W księgach apokryficznych Michał występuje jako osoba pierwsza po Bogu, wykonawca planów Bożych, szczególny opiekun Izraela. On ma klucze do nieba. Jest księciem aniołów. Jest aniołem sądu i kar Bożych, a także aniołem Bożego miłosierdzia. Jego wreszcie pomocy wzywają umierający, wierząc, że towarzyszy on duchom zmarłych na sąd Boży. W księgach apokryficznych: Księdze Henocha, Apokalipsie Barucha, Apokalipsie Mojżesza itp., Michał występuje jako najważniejsza osoba po Panu Bogu, jako wykonawca planów Bożych odnośnie ziemi, rodzaju ludzkiego i Izraela. Jest księciem aniołów, który ma klucze do nieba. Piszą o nim m.in. Tertulian, Orygenes, Hermas i Didymus. Jako praepositus paradisi (przełożony raju) ma ważyć dusze na Sądzie Ostatecznym. Jest czczony jako obrońca Ludu Bożego i dlatego Kościół czci go jako swego opiekuna.

Kult św. Michała Archanioła sięga II wieku. Symeon Metafrast pisze, że we Frygii w Małej Azji św. Michał miał się objawić w Cheretopa i na pamiątkę zostawić cudowne źródło, do którego śpieszyły liczne rzesze pielgrzymów. Podobne sanktuarium było w Chone, w osadzie odległej 4 km od Kolosów, które nosiło nazwę „Michelion”. W Konstantynopolu św. Michała już w VI w posiadał aż 10 poświęconych sobie kościołów, a w IX w kościołów i klasztorów pod jego wezwaniem było tam już 15 W V w istniał tam obraz św. Michała czczony jako cudowny w jednym z klasztorów pod jego imieniem. Liczni pielgrzymi zabierali ze sobą cząstkę oliwy z lampy płonącej przed tym obrazem, gdyż według nich miała ona własności lecznicze. W Etiopii każdy 12 dzień miesiąca był poświęcony św. Michałowi.

W ikonografii św. Michał Archanioł przedstawiany jest w tunice i paliuszu, w szacie władcy, jako wojownik w zbroi. Skrzydła św. Michała są najczęściej białe, niekiedy pawie. Włosy są upięte opaską lub diademem. Jego atrybutami są: globus, krzyż, laska, lanca, miecz, oszczep, puklerz, szatan w postaci smoka u nóg lub skrępowany, tarcza z napisem: „Quis ut Deus” – „Któż jak Bóg”, waga.

W Nowym Testamencie Michał czczony jest jako patron Kościoła. Jego obrały sobie za szczególnego patrona Cesarstwo Rzymskie, Anglia, Francja, Hiszpania, Węgry, Niemcy, Austria i Małopolska; diecezja łomżyńska; Amsterdam, Łańcut. W latach niewoli był także patronem Galicji. Dziś archanioł Michał jest patronem artystów, złotników i rytowników, ołowników i cynowników, pozłotników, rycerzy, żołnierzy, oficerów policji, sił bezpieczeństwa, strażników bezpieczeństwa, aptekarzy, krawców, szklarzy, malarzy, piekarzy, tokarzy, bednarzy, mierniczych, szlifierzy, kupców, konstruktorów wag, pracowników banków, radiomechaników, kierowców ambulansów, sanitariuszy pogotowia ratunkowego, sanitariuszy, felczerów, radiologów, radioterapeutów, ludzi chorych, właścicieli łodzi, marynarzy, żeglarzy, wodniaków, właścicieli sklepów owocowo-warzywnych, właścicieli sklepów spożywczych, handlarzy suknem i materiałami pasmanteryjnymi, kapeluszników, modystek, szermierki i szermierzy, spadochroniarzy, kowali mieczy; jest też patronem umierających i dobrej śmierci, biednych dusz, cmentarzy, wzywany w przypadku błyskawic i niepogody, sztormu na morzu, przeciw pokusom, wzywany przed walką, w niebezpieczeństwie na morzu.

Modlitwa do Archanioła Michała:

Święty Michale Archaniele, wodzu niebieskich zastępów, zwycięzco piekielnego smoka, otrzymałeś od Boga siłę i moc, by przez pokorę zniszczyć pychę potęg ciemności. Prosimy cię, pomóż nam osiągnąć prawdziwą pokorę serca, niewzruszoną wierność w wypełnianiu woli Bożej, siłę w cierpieniu i potrzebie. Pozwól nam ostać się przed Bogiem na Sądzie Ostatecznym.

Papież Leon XIII ustanowił osobną modlitwę, którą kapłani odmawiali po Mszy świętej z ludem do św. Michała o opiekę nad Kościołem. Tradycja ta powróciła i znów ją odmawiamy po każdej Mszy św.:

Święty Michale Archaniele, wspomagaj nas w walce, a przeciw niegodziwości i zasadzkom złego ducha bądź naszą obroną. Oby go Bóg pogromić raczył, pokornie o to prosimy, a Ty, Wodzu niebieskich zastępów, szatana i inne duchy złe, które na zgubę dusz ludzkich po tym świecie krążą, mocą Bożą strąć do piekła. Amen.

Zamiast tej modlitwy możemy odmawiać inną:

Święty Michale Archaniele, Książę i Wodzu zastępów anielskich, przybywaj na pomoc ludziom zagrożonym przez moce ciemności.

Zostaliśmy stworzeni na obraz Boga, odkupieni życiem, śmiercią i zmartwychwstaniem Jezusa Chrystusa, Jego Syna, a przez chrzest staliśmy się świątyniami Ducha Świętego.

Uproś nam siłę woli, byśmy tej godności w sobie strzegli, broniąc się przed złem. W Tobie, Święty Michale, Kościół ma swego Stróża i Patrona. Ty prowadzisz zbawionych do niebieskiej szczęśliwości.

Błagaj Boga Pokoju, aby zniweczył władzę szatana, siewcy zamętu i nie dozwolił mu trzymać ludzi w niewoli ani szkodzić Kościołowi.

Niech przez Ciebie Królowa Aniołów, Niewiasta obleczona w słońce, zetrze głowę szatana i osłania swoje ziemskie dzieci przed jego złowrogim wpływem.

Obrońco chwały Najwyższego, zanieś nasze prośby do Boga i wyjednaj nam Jego miłosierdzie. Amen.

Na zakończenie powtarzamy trzykrotnie:

Święty Boże, Święty Mocny, Święty Nieśmiertelny – zmiłuj się nad nami i nad całym światem!

Litania do świętych Aniołów i Archaniołów

Panie zmiłuj się nad nami, Chryste zmiłuj się nad nami.

Chryste usłysz nas, Chryste wysłuchaj nas.

Ojcze z Nieba Boże, Stworzycielu Aniołów, zmiłuj się nad nami.

Synu Odkupicielu świata Boże, Władco Aniołów, zmiłuj się nad nami.

Duchu Święty Boże, życie Aniołów, zmiłuj się nad nami.

Święta Trójco Jedyny Boże, szczęście Aniołów, zmiłuj się nad nami.

Święta Maryjo, Królowo Aniołów, módl się za nami.

Święci Serafini, Aniołowie miłości, módlcie się za nami.

Święci Cherubini, Aniołowie słowa,

Święci Aniołowie z chóru Tronów,

Święci Aniołowie życia,

Święci Aniołowie wielbiący Boga,

Święci Aniołowie chóru Panowania,

Święci Aniołowie, chóru Potęg,

Święci Aniołowie, chóru Książąt,

Święci Aniołowie, chóru Mocy,

Święty Michale Archaniele, módl się za nami.

Zwycięzco Lucyfera,

Aniele wiary i pokory,

Stróżu Sakramentu chorych,

Patronie umierających,

Wodzu Niebieskich Zastępów,

Ratunku dusz zagubionych,

Święty Gabrielu Archaniele, módl się za nami.

Aniele Zwiastowania,

Wierny wysłanniku Boży,

Aniele nadziei i pokoju,

Opiekunie sług i służebnic Bożych,

Stróżu chrztu świętego,

Patronie Kapłanów,

Święty Rafale Archaniele, módl się za nami.

Aniele miłości Bożej,

Zwycięzco złego ducha,

Wspomożycielu w każdej potrzebie,

Aniele cierpienia i uzdrowienia,

Patronie lekarzy, podróżnych i pielgrzymów,

Wielcy Święci Archaniołowie, módlcie się za nami.

Aniołowie pełniący służbę przez Tronem Bożym,

Aniołowie pełniący służbę dla nas ludzi,

Święci Aniołowie Stróżowie, módlcie się za nami.

Pomocnicy w naszych potrzebach,

Światła w naszych potrzebach,

Oparcie nasze w każdym niebezpieczeństwie,

Upominający nas przez głos sumienia,

Orędownicy nasi przed Bożym tronem,

Tarczo broniąca nas przed złym duchem,

Nasi stali towarzysze,

Nasi pewni przewodnicy,

Nasi wierni przyjaciele,

Nasi roztropni doradcy,

Dający nam przykład natychmiastowego posłuszeństwa,

Pocieszyciele w opuszczeniu,

Odbicie pokory i radości;

Aniołowie naszych rodzin,

Aniołowie naszych kapłanów i duszpasterzy,

Aniołowie naszych dzieci, módlcie się za nami.

Aniołowie naszej Ojczyzny,

Aniołowie Kościoła Świętego,

Wszyscy Święci Aniołowie módlcie się za nami.

Bądźcie z nami w życiu, bądźcie z nami przy śmierci, w Niebie wam za to podziękujemy!

Baranku Boży, który gładzisz grzechy świata, przepuść nam Panie.

Baranku Boży, który gładzisz grzechy świata, wysłuchaj nas Panie.

Baranku Boży, który gładzisz grzechy świata, zmiłuj się nad nami.

K.: Bóg rozkazał Swoim Aniołom,

W.: Aby cię strzegli na wszystkich twoich drogach.

Módlmy się: Wszechmogący, wieczny Boże udziel nam pomocy Twych Niebieskich Zastępów, aby nas strzegły przed napaściami złego ducha i abyśmy przez Najdroższą Krew Pana naszego Jezusa Chrystusa i przyczynę Najświętszej i Niepokalanej Dziewicy Maryi uwolnieni od wszelakiego nieszczęścia, mogli ci służyć w pokoju. Przez Pana Naszego Jezusa Chrystusa, Twego Syna, który z Tobą i z Duchem Świętym żyje i króluje Bóg przez wszystkie wieki wieków. Amen.

Święty Michale Archaniele! Wodzu Niebieskich Zastępów, zwycięzco piekielnego smoka, otrzymałeś od Boga siłę i moc przez pokorę zniszczyć pychę potęg ciemności. Prosimy Cię, pomóż nam, osiągnąć prawdziwą pokorę serca, niewzruszoną wierność w wypełnianiu Woli Bożej, siłę w cierpieniu i potrzebie. Pozwól nam się ostać na Ostatecznym Sądzie Bożym.

Święty Gabrielu Archaniele! Aniele Zwiastowania, wierny posłańcu Boży, otwórz nasze uszy nawet na ciche napomnienia i wołania kochającego Serca naszego Pana. Stój nam zawsze przed oczyma, abyśmy Słowo Boże należycie zrozumieli, słuchali i pełnili to, czego Bóg od nas żąda. Naucz nas czujnej gotowości, aby kiedy przyjdzie Pan, nie znalazł nas śpiących.

Święty Rafale Archaniele! Strzało miłości i lekarzu miłości Bożej, prosimy Cię, zrań nasze serca gorącą miłością i nie dozwól tej ranie zagoić się nigdy, abyśmy pozostali zawsze na drodze miłości i przez tę miłość wszystko zwyciężali.

Pomagajcie nam przed Bogiem wy nasi wielcy Święci Bracia! Brońcie nas przed nami samymi, przed naszą słabością i oziębłością, przed naszym egoizmem i naszą chciwością, przed zazdrością i niewiarą, przed pragnieniem sytości, dobrobytu i uznania! Wyzwólcie nas z więzów grzechu i przywiązania do rzeczy doczesnych. Włóżcie w nasze serce cierń niepokoju za Bogiem, abyśmy nie ustali w szukaniu Boga, tęsknocie za Nim, w żalu i miłości.

Szukajcie Krwi naszego Pana w nas, która dla nas wypłynęła. Szukajcie łez naszej Królowej w nas, które dla nas wylała. Szukajcie w nas biednego, zamazanego zniszczonego Obrazu Bożego w nas, który niegdyś miłość Boża wycisnęła w naszym sercu. Pomóżcie nam Boga poznać i uwielbiać Go, kochać i Jemu służyć. Pomóżcie nam w walce z mocami ciemności, które nas skrycie osaczają i trapią. Pomóżcie nam, aby nikt z nas nie zginął, abyśmy się spotkali z wielką radością w Niebie. Amen.